Lliteratura kannada

La lliteratura kannada (o canarés) ye'l corpus escritu en idioma canarés, faláu principalmente nel estáu indiu de Karnataka y escritu en alfabetu canarés.

Esisten testimonios escritos por un periodu averáu de 1.500 años^{[1][2][3][4][5]} con delles obres que sobrevivieron gracies a pervalibles tradiciones de copia manuscrita, dende'l sieglu IX hasta'l presente.^[6]

L'idioma canarés usualmente estremar en tres fases llingüístiques: Antigua (450–1200), Media (1200–1700) y Moderna (1700–presente);^[7] y les sos carauterístiques lliteraries tán estremaes en Jainismo, Lingayatismo y Visnuismo, reconociendo la preeminencia d'estos trés relixones en da-y forma a les espresiones clásiques del llinguaxe hasta'l advenimiento de la era moderna.^[8][9][10] Anque muncha de la lliteratura previa al sieglu 18 yera relixosa, escribiéronse delles obres seculares.^[11][12]

Empezando col Kavirajamarga (c. 850), y hasta mediaos del sieglu 12, la lliteratura en kannada foi compuesta puramente polos jainas quien atoparon arrogantes mecenes nes dinastíes Chalukya, Ganga, Rashtrakuta, Hoysala^[13][14] y los reis Yadava.^[15] Anque'l Kavirajamarga, escritu mientres el reinu d'Amoghavarsha, ye la obra lliteraria más antigua qu'esiste nesti idioma, hai consensu ente los académicos modernos que prosa, poesía y tradiciones gramaticales tuvieron d'esistir primeramente.^[16][17][18]

El movimientu virashivaísta del sieglu 12 creó una nueva lliteratura.^[19] Col descensu de la influencia jainista mientres l'Imperiu Vijayanagara del sieglu XIV, una nueva lliteratura visnuista creció rápido nel sieglu 15; el movimientu Bhakti de los santos itinerantes Haridasa marcaron el puntu más altu d'esta era.^[20]

Cola decadencia del impreio Vijayanagara nel sieglu 16, la lliteratura kannada foi sofitada por numberosos gobernantes, incluyendo la dinastía Wadeyar del Reinu de Mysore y los Nayakas de Keladi. Nel sieglu 19, delles formes lliteraries, como'l rellatu, la novela y el cuentu fueron tomaos de la lliteratura inglesa. La moderna lliteratura kannada ye llargamente reconocida na actualidá: nes últimes décades escritores nesti idioma recibieron ocho premios Jnanpith y 56 premios Sahitya Akademi n'India.^[21][22][23]

1. ↑ Ramanujan, A. K. (1973), Speaking of Śiva Harmondsworth: Penguin, p. 11, ISBN 0-14-044270-7
2. ↑ R.S. Mugali (2006), The Heritage of Karnataka, páxs. 173–175 ISBN 1-4067-0232-3
3. ↑ Kannada literature. (2008). Encyclopædia Britannica: "The earliest records in Kannada are full length inscriptions dating from the 5th century AD onward. The earliest literary work is the Kavirajamarga (c. AD 850), a treatise on poetics based on a Sanskrit model."
4. ↑ David Crystal's Dictionary of Language, (Crystal, 2001, p. 177), "... with inscriptions dating from the late 6th century AD,...
5. ↑ Otros académicos dataron la más antigua inscripción en kannada escontra'l 450 d.C.(Master, 1944, pp. 297–307), 500 d.C. (Mugali, 1975, p. 2), y "alredor del 500" (Pollock, 1996, pp. 331–332). El epigrafista G. S. Gay datar escontra'l "final del sieglu 5ᵘ d.C. o l'entamu del sieglu 6ᵘ d.C." (Gay, 1992, pp. 300–301); otru epigrafista, D. C. Sircar "alredor de fines del sieglu 6ᵘ", (Sircar 1965, p. 48) y el epigrafista Richard Salomon a "finales del 6ᵘ o principios del sieglu 7ᵘ." (Salomon, 1998, p. 106)
6. ↑ Zvelebil (2008), p.2
7. ↑ Steever, S.B. (1998), p. 129; Krishnamurti (2003), p. 23; Pollock (2007), p. 81; Sahitya Akademi, Encyclopaedia of Indian Literature, vol. 2 (1988), p. 1717
8. ↑ Kittel in Rice Y.P. (1921), p. 14
9. ↑ Sastri 1955, páxs. 355–365
10. ↑ Narasimhacharya (1934), páxs. 17, 61
11. ↑ Narasimhacharya (1934), páxs. 61–65
12. ↑ Rice Y. P, (1921), p. 16
13. ↑ Narasimhacharya (1934), páxs. 1, 65; Sastri (1955), páxs. 355-366
14. ↑ Rice Y.P. (1921), p. 17; Kamath (1980), páxs. 49-50, 67, 88-90, 114-115, 132-134
15. ↑ Dalby (1998), p. 300; Masica (1993), páxs. 45-46; Kamath (1980), páxs. 143-144
16. ↑ Sahitya Akademi (1988), páxs. 1474–1475; Sastri (1955), p. 355; Steever (1998), p. 4
17. ↑ N.S. Lakshminarayan Bhatta in Kavirajamarga, Encyclopaedia of Indian Literature, Volume 3, 1994, páxs. 2033–2034; Mugali (1975), p. 13
18. ↑ Seshagiri Rayo (1994), páxs. 2278–2283; B.L.Rice (1897), páxs. 496–497; Narasimhacharya (1934), p. 2; Y.P.Rice: (1921), p. 25
19. ↑ Shiva Prakash (1997), páxs. 166–187
20. ↑ Sastri (1955), p. 365
21. ↑ «Awardees detail for the Jnanpith Award». Official website of Bharatiya Jnanpith. Bharatiya Jnanpith. Archiváu dende l'orixinal, el 13 d'ochobre de 2007. Consultáu'l 13 de febreru de 2008.
22. ↑ Murthy (1997), p. 190
23. ↑ «Sahitya Akademi–India's National Akademi of Letters». Awards and fellowships. Sahitya Akademi. Consultáu'l 6 de payares de 2008.